با جوش های دوران بلوغ چکار کنیم؟ - مجله عکس

به گزارش خبرنگاران، آکنه جزو شایع ترین مسائل پوستی و علل مراجعه به متخصصان پوست است.

بیشتر افراد در دوره ای از زندگی خود تجربه بروز این جوش های پوستی را دارند که گاهی می تواند مدت طولانی ادامه یابد و حتی با جوشگاه های نازیبا همراه شود.

گرچه افزایش چربی پوست و انسداد منافذ پوست زمینه ساز آکنه هستند اما عواملی مانند ژنتیک، استفاده از محصولات آرایشی و برخی از مسائل داخلی نیز در بروز آن نقش دارند.

با این مقدمه به پرسش یکی از خوانندگان سلامت پرداخته ایم: پسری 21 ساله هستم. پوست صورتم خیلی جوش میزنه. جوش های ریز زیرپوستی که منو کلافه نموده. اول خیلی کم بود بعد به مرور زمان بیشتر شد و باعث زشت شدن پوستم شد. می خواستم بدونم علتش چیه و اینکه درمان داره؟ جای جوش ها ممکنه بهتر بشه؟

جوش پوستی مختص دوران نوجوانی نیست

دکتر سیدمسعود داوودی/ عضو هیات علمی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)

آقای دکتر! لطفا ابتدا بفرمایید زمینه شیوع جوش های پوستی چگونه است؟

جوش های پوستی که با نام علمی آکنه شناخته می شوند، بین مردم غالبا به جوش های غرور جوانی شهرت دارد. این ضایعات پوستی شیوع بسیار بالایی دارند به طوری که در سنین نوجوانی و جوانی طبیعی تلقی می شوند و 85درصد افراد در این سنین، حتی در سنین بالاتر درجاتی از جوش های پوستی را تجربه نموده اند. البته بهتر است اصطلاح جوش غرور جوانی استفاده نشود زیرا جوش ها گاهی در دوران نوزادی و شیرخوارگی و گاهی در سنین میانسالی نیز ظاهر می شوند.

علت بروز جوش های پوستی چیست؟

علت بروز این جوش ها، فعال شدن غدد چربی ساز تحت تاثیر هورمون های جنسی در سنین پس از بلوغ است. ترشحات چربی می توانند زمینه مساعدی برای رشد و تکثیر برخی میکروب ها و سپس عفونی شدن چربی های زیرپوست ایجاد نموده و سبب ظاهر شدن ضایعات آکنه شوند. محبوس شدن چربی در لایه های زیرین پوست به زمینه ژنتیک برخی افراد مربوط می شود. در این حالت اگر منافذ چربی را مانند کوزه ای در نظر بگیریم، تقسیم سلولی باعث تجمع سلول های مرده در دهانه کوزه می شود و در نتیجه چربی در غدد جمع و پاره می شود که باعث پخش چربی در لایه زیر پوست و عفونی شدن می شود.

چه عواملی در بروز جوش های پوستی تاثیرگذار است؟

به جز زمینه ژنتیک، عواملی که در بروز و تشدید ضایعات آکنه نقش دارند را می توان ناشی از افزایش چربی پوست دانست. استفاده از محصولات آرایشی، استفاده از چرب نماینده های مختلف پوست و حتی فراورده های بهداشتی مانند کرم ضدآفتاب که باعث افزایش چربی پوست می شوند، در تشدید ضایعات نقش دارند.

اختلالات هورمونی در خانم ها از جمله کیست تخمدان و افزایش هورمون های مردانه ناشی از اختلال عملکرد غدد فوق کلیه نیز می تواند باعث بروز جوش های شدید شود.

رژیم غذایی خاصی را نمی توان در خصوص جوش های پوستی تجویز کرد اما از آنجا که مصرف برخی غذاهای چرب و شیرین مانند فست فودها زمینه این مشکل را تشدید می نماید، بهتر است مصرف آنها به حداقل برسد.

مصرف برخی داروها مانند داروهای اعصاب و ضدتشنج حتی داروهای ناراحتی معده نیز ممکن است در تشدید جوش های پوستی نقش داشته باشند.

استرس نیز در بروز و تشدید آکنه کاملا نقش دارد، به طوری که نوجوان و جوانان در دوران امتحانات و کنکور بیشتر دچار این حالت می شوند.

برای بهبود این ضایعات چه اقدامات درمانی را می توان درنظر گرفت؟

برای درمان جوش های پوستی در وهله اول باید به عامل زمینه ساز توجه جدی شود تا با رفع آنها، پوست به شرایط مطلوب تری برسد. همان طور که اشاره شد، بخشی از علائم مرتبط با همزمانی عفونت است، بنابراین یکی از درمان های اصلی آکنه می تواند آنتی بیوتیک ها باشند. البته باید انواعی از آنتی بیوتیک انتخاب شود که امکان مصرف آنها طی چند ماه بدون عوارض جانبی وجود داشته باشد. برخی از آنتی بیوتیک ها تاثیر خوبی در بهبود آکنه دارند اما به دلیل عوارض متعدد در طولانی مدت معمولا توصیه نمی شود. باید توجه داشت که انواع جوش های پوستی ممکن است درمان خاصی را بطلبد. زمانی که جوش به شکل ضایعات غیرالتهابی و صرفا تجمع چربی زیرپوستی است، استفاده از کرم های موضعی لایه بردار کفایت می نماید. داروهای موضعی به شکل محلول، کرم یا ژل به دلیل خاصیت ضدمیکروبی یا کاهش چربی پوست کاربرد دارند اما در مواردی که جوش ها به طور واضح ملتهب و قرمز هستند، مصرف آنتی بیوتیک ممکن است لازم باشد. تمام داروهای ضدجوش تاثیر موقتی و نقش بازدارنده دارند زیرا معمولا افراد مستعد آکنه حداقل 7 تا 8 سال زمینه بروز این ضایعات را دارند. طی این دوره، جوش ها گاهی شدید می شود که علاوه بر تاثیر بر زیبایی و روحیه فرد، احتمال جوشگاه را نیز به دنبال دارد.

در موارد جوش های شدید پوستی، بهبود ضایعات با درمان های معمول موثر است؟

بروز جوش های شدید که با ضایعات متعدد چرکی و آبسمانند همراه است، در آقایان بیشتر دیده می شود. در چنین افرادی معمولا استفاده از داروهای موثرتر احتیاج خواهد بود. موثرترین دارو برای بهبود جوش های پوستی، ایزوترتینوئین خوراکی است که به شکل کپسول یا قرص وجود دارد. مصرف این دارو می تواند تا 85درصد ضایعات آکنه را برای همواره یا حداقل طولانی مدت بهبود بخشد.

البته این دارو برای خانم های متاهل معمولا توصیه نمی شود زیرا اگر همزمان بارداری اتفاق بیفتد برای جنین خطرناک است. از همین رو فقط برای خانم های مجرد یا در صورت اطمینان قطعی از عدم بارداری توصیه می شود. پس از مصرف دارو نیز حداقل تا 6 هفته پس از قطع دارو باید از بارداری جلوگیری کرد. این دارو همچنین می تواند خشکی پوست، لب ها و مخاط های بدن را نیز تشدید کند که برای بهبود این مشکل احتیاج به استفاده از کرم های چرب نماینده و رطوبت رسان است.

از آنجا که مصرف ایزوترتینوئین در برخی افراد می تواند منجر به افزایش آنزیم های کبد و احتمال آسیب های کبد شود، بهتر است گاهی حین مصرف، آزمایش های لازم انجام شود تا در صورت بروز علائم آسیب کبد، با تنظیم دوز یا قطع دارو از بروز آسیب جدی پیشگیری شود.

آیا روش های درمانی برای بهبود جوشگاه پس از جوش های پوستی وجود دارد؟

از آنجا که روش های بهبود جوشگاه ناشی از جوش های پوستی در حال حاضر چندان کارآمد نیست، اصل پیشگیری بهتر از درمان حتما باید مورد توجه باشد. به افراد مستعد آکنه به خصوص آکنه شدید توصیه می شود حتما از دارو استفاده نمایند تا از بروز جوشگاه پیشگیری شود. البته پس از درمان جوش، مشکل جوشگاه نیز برای افراد وجود دارد. جوشگاه ناشی از جوش های پوستی به شکل فرورفتگی در صورت ظاهر می شود و به خصوص برای خانم ها بسیار آزاردهنده است.

درمان مناسب برای بهبود جوشگاه ، درمان های دارویی و موضعی نیست. میکرونیدلینگ، درم ابریژن، لیزرهای ابلیتیو از جمله تکنیک های موثر در این زمینه است. درم ابریژن تاثیر بسیار خوبی در بهبود جوشگاه دارد اما از آنجا که پوست بیشتر افراد در کشور ما درجه 3 یا 4 و به عبارتی سبزه رو است، باعث ایجاد لکه های پوستی شده و امروزه چندان توصیه نمی شود.

سابسیژن تکنیک دیگری است که باعث آزادسازی حالت چسبندگی زیر فرورفتگی های پوستی می شود و با ابزار مختلف قابل انجام است. گاهی اوقات تزریق ژل زیر فرورفتگی ها توصیه می شود. البته این روش ها برای همه جوشگاه ها انجام پذیر نیست و حتما احتیاج به مشورت و معاینه توسط متخصص پوست خواهد بود.

یادتان باشد درمان جوش مقدم بر درمان جوشگاه است و زمانی می توان برای بهبود جوشگاه اقدام کرد که جوش های پوستی کنترل شده باشد. اگر بروز ضایعات همچنان فعال باشد، انجام هر یک از این تکنیک ها می تواند به فعال شدن و تحریک این جوش ها بینجامد.

افراد مستعد بروز جوش های پوستی چه اصولی را در خصوص بهداشت و انتخاب شوینده ها باید رعایت نمایند؟

اغلب کسانی که دچار آکنه هستند، پوست چربی دارند، بنابراین استفاده از انواع شوینده ها مانند فوم، صابون و... که چربی پوست را کم می نمایند، محدودیتی ندارد. البته در مواردی که چربی پوست نسبتا کم است، توصیه می شود از شوینده های ملایم تر به شکل فوم یا ژل استفاده شود. عده معدودی از مبتلایان به آکنه، پوست خشک دارند. در چنین مواردی استفاده از شوینده ها می تواند سبب تشدید خشکی پوست شود که انتخاب شوینده های ملایم و کاملا مناسب پوست های خشک ضروری است.

توصیه کلی اینکه بیش از 2 بار در روز از شوینده ها استفاده نشود زیرا پوست دچار کاهش رطوبت و چربی می شود که در نتیجه غدد چربی ساز برای جبران شرایط طبیعی پوست، مقدار بیشتری چربی را ترشح می نمایند و یک چرخه معیوب به وجود می آید.

برخی از بیماری های پوستی ممکن است با ضایعات شبیه آکنه ظاهر شوند

دکتر آزاده گودرزی/دانشیار گروه پوست دانشگاه علوم پزشکی ایران

اصطلاح آکنه یا جوش برای ضایعات پوستی به کار می رود که به 2 شکل ظاهر می شوند. آکنه ممکن است ضایعات غیرالتهابی باشند که کمدون نام دارند و به 2 دسته کمدون باز و بسته زیرپوستی (جوش های سرسفید و سیاه) بروز پیدا می نمایند. شکل دیگر آکنه، ضایعات التهابی است و به صورت پاپول و پاسچول، ندول و کیست ظاهر می شوند که ملتهب، قرمز و برجسته گاهی همراه چرک هستند و حالت سفتی در پوست به وجود می آورند. ضایعات آکنه به درجات متفاوت می تواند در افراد مختلف تظاهر پیدا کند، برخی افراد دچار ضایعات التهابی و برخی دیگر دچار ضایعات غیرالتهابی می شوند درحالی که گروهی از بیماران هر دو نوع ضایعه را تجربه می نمایند.

البته برخی از ضایعات پوستی غیرآکنه ممکن است شبیه آکنه ظاهر شوند اما در واقع آکنه نیستند. بیماری تریکواستازیس اسپینولوزا که با ایجاد کرک های ریز روی بینی همراه است، ظاهری شبیه به کمدون سرسیاه ایجاد می نماید. کیست های ریز میلایا در پوست نیز حالتی شبیه کمدون های سرسفید را دارند. همچنین بسیاری از ضایعات پوستی مانند زگیل مسطح، تظاهر برخی از بیماری های خودایمن پوست مانند لیکن پلان و پیلاریس ممکن است در پوست صورت شبیه کمدون سفید به نظر برسند.

ضایعات التهابی پوست نیز می تواند تشخیص افتراقی مختلفی داشته و آکنه تلقی شوند که از جمله می توان به روزاسه و پری اریفیشیال درماتیت اشاره نمود. البته اگر در خصوص برخی از قارچ های پوستی به اشتباه از داروهای کوتیکواستروئید موضعی به جای داروهای ضدقارچ استفاده شود، ضایعاتی با ظاهری شبیه به آکنه های عمیق به وجود می آید، در حالی که در اصل قارچ های تشخیص داده نشده هستند.

به طور کلی در شرایط عادی تشخیص آکنه احتیاج به معاینه بالینی توسط متخصص پوست دارد اما در مواردی که شک به ضایعات شبه آکنه وجود دارد و تشخیص آکنه با توجه به علائم بالینی امکان پذیر نباشد گاهی ضروری است بیوپسی (نمونه برداری) انجام شود.

با توجه به شیوع بالای آکنه که یکی از مهم ترین علل مراجعه به متخصصان پوست است باید دقت کرد که عدم معاینه دقیق توسط متخصص پوست می تواند تشخیص دیگر بیماری های شبیه با علائم آکنه را به تعویق بیندازد. پرهیز از خوددرمانی حتی در خصوص ضایعات خفیف نیز دیگر اصل مهم در حفظ سلامت پوست است که مانع از وخامت مشکل می شود.

رسوب چربی و آلودگی محیطی عامل بروز دانه های سرسیاه است

دکتر مجتبی امیری/ استادیار دانشگاه

پوست از سه لایه اپیدرم، درم و هایپودرم و البته مجموعه ای از ضمایم مانند گیرنده های حسی، غدد عرق، فولیکول های مو و غدد چربی ساز (سباسه) تشکیل شده که هر یک از آنها کارایی خاصی دارند. فولیکول های مو یکی از ضمایم اصلی پوست هستند که در تمام سطح پوست به جز کف دست ها و پاها و مخاط لب به طور پراکنده وجود دارند. در فولیکول، ساقه مو رشد می نماید که یا می تواند مانند موهای سر ضخیم باشد که به آن ترمینال گفته می شود یا ممکن است مو حالت کرکی پیدا کند که موی وِلوس نام دارد.

موی کرکی تمام اجزای مو به جز لایه مرکزی که ضخامت مو را به وجود می آورد را دارد. در اطراف فولیکول مو غدد سباسه وجود دارند که مسوول ترشح چربی ای به نام سبوم هستند. چربی مانند غلافی ساقه مو را احاطه می نماید و باعث حفظ رطوبت می شود. مقدار اضافی چربی نیز به سطح پوست می رسد و در حفظ رطوبت و پیشگیری از خشکی پوست نقش دارد.

فعالیت غدد سباسه تحت تاثیر هورمون های جنسی است بنابراین از دوران بلوغ آغاز می شود. گرچه در دوران نوزادی به خاطر انتقال هورمون ها از بدن مادر، دوره کوتاهی در بدن نوزاد فعال است اما فعالیت اصلی به دوران بلوغ برمی شود.

انسداد منافذ پوست و تجمع چربی

اگر منافذ پوست در قسمت هایی که موهای کرکی وجود دارد، باز باشد چربی به سطح پوست می رسد و حالت چرب شدن اتفاق می افتد اما ممکن است چربی در دهانه فولیکول مو رسوب نموده و منافذ توسط لایه شاخی یا سطحی پوست مسدود شده و چربی زیرپوست باقی بماند. به این ترتیب، کمدون یا دانه های سرسیاه به وجود می آیند. کمدون های سرسیاه علاوه بر اوایل سن بلوغ ممکن است در سنین بالاتر به خصوص اطراف چشم ظاهر شوند.

دانه های سرسیاه در ابتدا ممکن است زردرنگ باشد زیرا هنوز لایه سطحی پوست پاره نشده و فقط چربی زیر پوست جمع شده است اما اگر سلول های لایه سطحی پاره شوند و چربی در منفذ فولیکول مو باقی بمانند به تدریج و تحت تاثیر آلودگی های محیطی تیرگی و سیاه شدن منافذ پوست اتفاق می افتد.

ماندگاری درمان با انتخاب روش صحیح

یکی از روش های درمان جوش های سرسیاه کاهش ترشح چربی پوست توسط داروهای هورمونی یا داروهای مهارنماینده چربی پوست است که به دلیل عوارض این داروها توصیه نمی شود. کرم های لایه بردار قوی مانند ترکیبات رتینوئین یا آلفاهیدروکسی اسید (AHA) روش دیگر است که از این طریق سلول های لایه سطحی می ریزند و منافذ پوست باز می شود. در مواردی که چربی رسوب نموده و به راحتی با این کرم ها از بین نمی رود با وسایل ظریفی می توان منافذ را تمیز کرد تا جریان طبیعی فراوری چربی پوست ادامه یابد. بدیهی است اگر این اقدام توسط متخصص پوست انجام شود، آنالیز دقیق و تجویز دارو در صورت احتیاج از عود کمدون های سرسیاه جلوگیری می نماید اما صرفا تخلیه کمدون ها با روش هایی مانند وکس و... ماندگار نیست و پس از 2 تا 3 هفته که چربی ها فراوری و رسوب می نمایند دوباره این حالت ظاهر می شود.

درمان ضایعات پوستی بچه ها باید تحت نظر متخصص پوست انجام شود

دکتر محمدصادق کلانتری

آکنه غالبا به دلیل تغییرات هورمونی از دوران بلوغ آغاز می شود و مدت نسبتا طولانی ادامه دارد اما ممکن است در برخی از نوزادان ظاهر شود و به نام Acne neonata- شهرت دارد که معمولا طی 3 ماه نخست زندگی خودبه خود رفع می شود. این ضایعات بیشتر حالت جوش های چرکی و قرمزرنگ دارند و برعکس آکنه های دوران نوجوانی، کمدون و جوش های زیرپوستی دیده نمی شود.

علت بروز این جوش های پوستی در نوزادان بیشتر می تواند ناشی از پاسخ التهابی به قارچ ها باشد که در دوران نوزادی به طور طبیعی روی پوست وجود دارند. درمان نیز مبتنی بر روش های درمان ضدقارچ است اما اساسا اطمینان بخشی به والدین در خصوص بی خطربودن ضایعات و بهبود خودبخودی کفایت می نماید. البته آکنه ممکن است پس از نوزادی و در دوران شیرخوارگی نیز به وجود آید که Acne infantile نام دارد و معمولا بین 3 تا 12 ماهگی و به ندرتتا 24 ماهگی دیده می شود. در مقایسه با آکنه نوزادی، این ضایعات شبیه به کمدون غالب است و گاهی جوشگاه نیز باقی می ماند. به ندرت ممکن است ضایعات کیستیک عمیق دیده شود. تغییرات هورمونی ناشی از ترشح آندروژن ها می تواند در ایجاد این نوع آکنه نقش داشته باشد. گرچه عموما آکنه شیرخوارگی تا 1 و نهایت 2 سالگی به تدریج رفع می شود اما ممکن است در موارد نادر تا دوران بلوغ ادامه یابد.

درمان آکنه شیرخوارگی شبیه آکنه بزرگسالی است و از لایه بردارهای موضعی یا داروهای ضدجوش تحت نظرمتخصص پوست می توان استفاده کرد. در صورت عدم تاثیر این روش های موضعی و در موارد شدید آکنه که با التهاب همراه است مصرف آنتی بیوتیک های خوراکی یاری نماینده است. البته استفاده از هر نوع دارو الزاما باید توسط متخصص پوست تجویز شود و از مصرف خودسرانه داروها باید اجتناب کرد.

منبع: هفته نامه سلامت