خودنمایی شیطان در قلب برلین - مجله عکس

با تور آلمان از دیدنی ترین کشور اروپایی بازدید کنید و از شهرهای برلین، هانوفرو، فرانکفورت و مونیخ دیدن کنید.

گروه فرهنگ و هنر احسان سالمی: شاید اگر مدیران فرهنگی تذکراتی را که در همه این سال ها پیرامون جهت گیری سیاسی فعالیت های فرهنگی درباره ایران مطرح شده بود جدی گرفته بودند، احتمالا ماجرا به آنجا ختم نمی شد که محمد رسول اف در دوران ممنوع الکاری خود با ساخت یک اثر خارج از سیستم قانونی فیلمسازی در کشور به شکلی آشکار نسبت به قوانین دهن کجی کند و بعد از آن هم در نشست خبری فیلمش در ارتباط با قدرت نه گفتن به ساختار حاکم صحبت کند!

در شرایطی که سینمای ایران در این دوره از جشنواره فیلم برلین 4 نماینده رسمی داشت، اما فیلم تازه محمد رسول اف به نام شیطان وجود ندارد که بدون طی مراحل قانونی در ایران فراوری و به این جشنواره ارسال شده بود، مورد توجه ویژه برگزارکنندگان این رویداد نهاده شد! اتفاقی که پیش از این در ارتباط با نمایندگان غیررسمی سینمای ایران به وقوع پیوسته بود و جشنواره برلین نشان داده بود دوست دارد توجه ویژه تری به نمایندگان غیررسمی سینمای ایران و حتی آثار ضدایرانی داشته باشد. رسول اف که به دلیل حکم صادره برای او در این مدت اخیر نه اجازه فعالیت حرفه ای در عرصه سینما داشت و نه اجازه خروج از کشور، در شرایطی شنبه شب توانست به خرس طلایی هفتادمین دوره از جشنواره برلین برسد و در غیاب خود دخترش باران رسول اف را برای دریافت این جایزه روی سن بفرستد که تازه ترین اثر خود را بدون مجوز های قانونی لازم برای فیلمسازی در داخل کشور ساخته است!

* صدای پای سیاست از جشنواره سینمایی!

اما اگر ذره ای نسبت به رویه جشنواره فیلم برلین در زمینه حمایت از آن دسته از فیلم های آسیایی بویژه ایرانی که خارج از روال قانونی فیلمسازی در کشورشان فراوری شده اند، شک دارید، کافی است کمی به عملکرد این جشنواره در زمینه حمایت از فیلمسازانی همچون محمد رسول اف و جعفر پناهی دقت کنید. پناهی پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 88 بابت فیلمی که تصمیم داشت درباره حواشی آن بسازد و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی انجام دهد، حدود 3 ماه به زندان افتاد و پس از آزادی، علاوه بر ممنوع الخروجی از ایران، به مدت 20 سال از فعالیت هایی از جمله حق فیلمسازی، فیلمنامه نویسی، خروج از کشور و مصاحبه با رسانه های داخلی و خارجی محروم شد. با این حال او پس از محکومیت 3 فیلم این یک فیلم نیست، پرده و تاکسی را ساخت که همیشه مورد توجه جشنواره هایی همچون جشنواره فیلم برلین بود؛ تا آنجا که خرس طلایی این جشنواره را برای شبه فیلم تاکسی نصیب پناهی کرد. کار آنقدر بالا گرفت که حجت الله ایوبی، رئیس وقت سازمان سینمایی در نامه ای گلایه آمیز خطاب به مدیر جشنواره فیلم برلین نوشت: من هم مانند میلیون ها علاقه مند به سینما، صدای مهیب پای سیاست را در جشنواره برلین می شنوم. من هم مانند همه آن ها دوست داشتم برلین یادآور فرهنگ و هنر باشد، اما گویی شما سیاست را بر هنر ترجیح دادید. صدای پای سیاست می آید؛ و آجر هایی که در جشنواره شما روی هم قرار می گیرد به سرعت دیوار برلین تازه ای بر گرد جشنواره شما خواهد کشید.

* خانه سینما دقیقاً برای چه تبریک می گوید؟!

چند روز پیش در گزارشی در همین صفحه در ارتباط با حمایت عجیب و غیرمنطقی کانون کارگردانان خانه سینما از محمد رسول اف برای اکران این فیلم در خانه سینما همزمان با اکرانش در جشنواره فیلم برلین گفتیم. فیلمی که بدون اخذ مجوز های لازم برای ساخت فیلم در کشور فراوری شده و حمایت نهاد های صنفی رسمی از آن، هیچ معنایی جز بی توجهی به این ساختار های قانونی ندارد. اما این موضوع وقتی تاسف بارتر می گردد که می بینیم روز گذشته خانه سینما با ارسال پیامی خطاب به محمد رسول اف، کسب جایزه توسط او در جشنواره برلین سال جاری را تبریک گفته است! جالب اینکه محمد کلهر، یکی از خبرنگاران سینمایی روز گذشته در واکنش به این رفتار متناقض خانه سینما با انتشار توئیتی خطاب به حسین انتظامی، رئیس سازمان سینمایی نوشت: خانه سینما در حالی جایزه رسول اف رو به اون تبریک گفته که این فیلم مجوز های قانونی را طی ننموده. در ماده 1 اساسنامه خانه سینما آمده که در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأسیس شده است. آقای انتظامی آیا این تناقض آشکار نیست؟ سوالی که قطعا باید در روز های آینده پاسخی دقیق و تعیین به آن داده گردد، چرا که بدون شک بی تفاوتی و سکوت سازمان سینمایی نسبت به این موضوع، نتیجه ای جز گسترش بیشتر سینمای زیرزمینی و تضعیف روال های قانونی کشور در زمینه ساخت محصولات نمایشی نخواهد داشت. 5 سال پیش جعفر پناهی که به خاطر ممنوع الخروجی نتوانسته بود ایران را ترک کند خرس طلای برلین را برای فیلم تاکسی گرفت و سال جاری محمد رسول اف که به خاطر محکومیت قضایی، ممنوع الخروج بوده، خرس طلا را به دست آورده است؛ جالب اینکه در این بازه زمانی هم هیچ فیلمی از جریان رسمی سینمای ایران نتوانسته در این جشنواره به صندلی قابل توجهی دست پیدا کند و در این شرایط خانه سینما به عنوان بزرگ ترین نهاد صنفی کشور به جای مواجهه با این موضوع و دفاع از روال قانونی کشور، به فرد قانون شکن تبریک می گوید!

* در جست و جوی نهاد های نظارتی

رسول اف که فیلمش را بدون اخذ مجوز های لازم ساخته، چند روز قبل در بیانیه ای از عدم حضور خود در برلین ابراز تاسف نموده و گفته بود همین که او اجازه سفر ندارد ماهیت استبدادی حکومت ایران را نشان می دهد! اما رسول اف در شرایطی چنین موضعی را گرفته که معلوم نیست فردی همچون او که شرایط خاص قضایی و حرفه ای دارد، چگونه توانسته اثری را بدون مجوز آن هم در اماکن عمومی کشور فراوری کند؟ اساسا نقش نهاد های نظارتی و انتظامی در این حوزه چه بوده و آیا هرکسی که بخواهد می تواند بدون اخذ مجوز های قانونی براحتی اقدام به ساخت اثر سینمایی در اماکن عمومی کشور کند؟ براساس آنچه رسانه سعودی ایندیپندنت فارسی به عنوان یکی از حامیان رسول اف و فیلمش منتشر نموده: فیلم تازه رسول اف 4 اپیزود دارد. در 4 اپیزود داستانی فیلم که در فضا هایی کاملا مختلف می گذرند رسول اف نشان داده که می تواند موقعیت های کاملا متفاوتی را به تصویر بکشد: از زندگی طبقه متوسطی در تهران که با فیلم های اصغر فرهادی دیگر برای جهانیان آشناست؛ تا صحنه های تعقیب و گریز پلیسی؛ و صحنه های زیبای بصری در دل جنگل های شمال ایران...، اگر روزی جعفر پناهی صرفا با کاشتن یک دوربین در مقابل خود در ماشین شخصی اش به شکل مخفیانه اقدام به ساخت یک اثر سینمایی می کرد، حالا کار به جایی رسیده که رسول اف که شرایطی مشابه او داشته در فیلم تازه اش صحنه های تعقیب و گریز پلیسی و صحنه های زیبای بصری در دل جنگل های شمال ایران قرار داده و هیچ نهاد نظارتی نیز پیگیر این موضوع نبوده که او با اخذ چه مجوزی مجاز به ساخت این اثر نموده است؟!