و صدا، آغاز شد، مروری بر تاریخچه اختراع رادیو در جهان خبرنگاران - مجله عکس

گروه فرهنگ و هنر خبرنگاران- فاطمه قربانی رضوان؛ محتوای شنیداری از دیرباز مورد توجه بسیاری از مخاطبان بوده است. از نمونه های قدیمی آن می توان به داستان های شنیدنی از نقالان و قصه گویانی که در گذشته بوده اند اشاره کرد. آنچه دانشمندان را به سمت مطالعه و بررسی چگونگی انتقال صدا ترغیب کرد همین علاقه فراوان بشر به شنیدن داستان ها و سروده ها و تصنیف ها بود. از همین رو مخترعان آزمایش های متعددی را شروع کردند تا در نهایت فناوری ارتباطات رادیویی به عنوان یکی از مهم ترین پیشرفت فناورانه قرن بیستم معرفی گردید.

امروزه می توان رادیو را به عنوان یکی از رایج ترین و مهم ترین فناوری در اغلب خانه ها، اتومبیل ها و به شکلی کاملا در دسترس در تمامی تلفن های همراه دید. اما دو قرن پیش، وسیله ای به نام رادیو وجود نداشت و تلاش ها برای اختراع آن به سال های پایانی قرن نوزدهم میلادی برمی شود.

در سال 1860 میلادی جیمز کلارک ماکسول فیزیک دان و ریاضی دان اسکاتلندی، برای اولین بار تئوری امواج الکترومغناطیسی را بیان نمود. بیست و هفت سال بعد درست در سال 1887 میلادی مهندس و فیزکدان آلمانی هنریش رودولف هرتز نظریه ماکسول را تایید و پیروز شد بدون سیم و با استفاده از نوسانات الکترونیکی امواج را از محلی به محل دیگر انتقال دهد. از این رو نام هرتز به عنوان واژه ای بین المللی برای بیان فرکانس های رادیویی به کار گرفته می شود.

در سال 1890 برانلی فرانسوی آزمایش هایی در زمینه امواج الکترونیکی انجام داد و در نهایت الکساند پوف دانشمند روسی پیروز شد آنتن را به وجود آورد و دستگاه تلگراف مورس را ایجاد کند.

تلاش ها در زمینه توسعه این دانش ادامه داشت تا این که مهندسی ایتالیایی در دهه پایانی قرن نوزدهم تحقیقات خود را در زمینه سیستم تلگراف بی سیم به شکل جدی پی گرفت. گوگلیمو مارکونی متولد 1874 میلادی در بولونیای ایتالیا بود و از کودکی به فیزیک و علوم الکترونیک علاقه داشت. او در سال 1895 پیروز شد تا اولین سیگنال های رادیویی را به فاصله 1.5 مایل معادل 3 کیلومتر مخابره کند. او در سال 1897 به ایتالیا برگشت و یک ارتباط بی سیم بین دو کشتی جنگی در یک مسافت 12کیلومتری ایجاد نمود.

در همین سال ها شرکت مارکونی Marconi Wireless Telegraph Company در بازار سهام به رونق چشمگیری گرفت و مارکونی با توجه و تحسین جوامع بین المللی روبه رو شد. ادیسون Edison و اندرو کارنگی Andrew Carnegie، نیز در شرکت وی سرمایه گذاری کردند و بالاخره در سال 1901 درتکمیل اختراع خود پیروز شد، علائم بی سیم را از یک طرف اقیانوس اطلس یعنی از شهر (پل دو) در انگلستان به آن طرف اقیانوس اطلس، شهر (سن ژان) آمریکا بفرستد. این پیروزیت در انتقال سیگنال بین دو سوی اقیانوس اطلس این درخواست عمومی از سوی مردم را ایجاد کرد که راهی برای پخش صدای انسان از رادیو پیدا شود. اما ضعیف بودن لامپ های رادیو مسئله ای بود که توسعه و تکامل این اختراع را امکان پذیر نمی کرد.

برای رسیدن به این هدف در سال 1906 دو فورست فیزیک دان آمریکایی لامپ سه الکترونیکی را اختراع کرد که قابل استفاده برای رادیو الکتریسیته بود. اما پس از او روبرت فون لیئن با اختراع لامپ های قوی تحولی شگرف را در زمینه دستگاه های الکترونیکی ایجاد کرد و در سال 1910 برای اولین بار صدای موسیقی و آواز اپرای (متروپولتین نیویورک) در سراسر آمریکای شاقتصادی شنیده شد در سال 1913 جمعی از دانشمندان سعی کردند که صدای موزیک درتمام نقاط جهان کاملا شنیده شود.

رادیو و جنگ جهانی اول

اما با شروع جنگ جهانی تحولات عظیمی در شیوه استفاده از این اختراع مهم ایجاد شد. با شروع جنگ جهانی اول در سال 1914 و ادامه یافتن آن تا سال 1918 بیش از هر زمان دیگری دولت ها و گروه های سیاسی جنگ روانی علیه همدیگر را شروع کردند. در این جنگ طرفین مخاصمه از هر امکانی برای تخریب یکدیگر استفاده می کردند. رادیو به عنوان رسانه ای نو ظهور بهترین وسیله برای مبارزه و جنگ تبلیغاتی و روانی شناخته شد. به طور کلی نیازات نظامی در دوران جنگ، استفاده از بی سیم را گسترش داد و در نهایت تاریخ 11 نوامبر سال 1918 تلگراف بی سیم نوید پایان جنگ را به همه جهانیان اعلام نمود.

عصرطلایی

تاریخ شروع بهره برداری عمومی از رادیو را می توان در سال 1920 دانست. اولین دستگاه های پخش منظم رادیویی در سال 1920 در انگلستان به کار افتاد. اولین کنفرانس بین المللی رادیویی با شرکت 27 کشور جهان نیز در سال 1926 در برلین برپا شد و آیین نامه مقررات ارتباطات رادیویی به تصویب رسید.

گسترش ایستگاه های رادیویی، رونق اقتصادی برای تولیدکنندگان و فروشندگان دستگاه های فرستنده و گیرنده و از همه مهم تر افزایش شمار شنوندگان و علاقمندان به رادیو و پر رنگ تر شدن نقش این رسانه شنیداری در زندگی مردم و پیدایش اولین فرم های برنامه سازی رادیویی از جمله عواملی بودند که سبب شد شروع دهه 1930 را شروع عصرطلایی رادیو در جهان نام گیرد. رشد رادیو و افزایش مخاطبان آن در سال های بعد سبب شد از این رسانه به عنوان رسانه ای جمعی، فراگیر و استراتژیک نام برده شود.

در دهه 1950 میلادی اختراع ترانزیستور و کاربرد آن در رادیو سبب شد این وسیله ارتباطی با سرعت بیشتری در جهان مورد توجه قرار گیرد. با آمدن رادیو ترانزیستوری مشکل مصرف برق که در رادیو لامپی های قدیمی بود برطرف شد و از همه مهم تر سبب ارزان تر و کوچک تر شدن این وسیله ارتباطی شد. رادیو ترانزیستوری سبب شد دیگر رادیو در هر جایی دیده شود و افراد بتوانند رادیو را به راحتی جابه جا کنند و درحال انجام کار های خود به آن گوش کنند.

بعد ها با آمدن سایر رسانه های جمعی از جمله تلویزیون گمان می رفت که از تعداد دنبال کنندگان رادیو کاسته شود، اما رادیو با داشتن ویژگی های خاص و منحصر به فرد خود همچون انعطاف پذیری به این معنا که این اجازه را به مخاطب می دهد در حین انجام کاری دیگر به رادیو نیز گوش کند، ارزان تر بودن نسبت به سایر رسانه های همگانی، تامین نیاز فوری مخاطب، به عنوان متنوع ترین رسانه ای زنده و گرم همگانی همچون گذشته مخاطبان خود را حفظ کند.