صندلی ژئوتوریسم در توسعه پایدار گردشگری - مجله عکس

از سفر با آژانس های مجری مستقیم تور کانادا لذت ببرید. سفری فراموش نشدنی به تورنتو و آبشار نیاگارا که حسابی حال شما را دگرگون خواهد کرد.

ژئوتوریسم، یک رویکرد کلی نگر نسبت به توریسم پایدار است که بر تمامی اموری که سبب ارائه تجربه سفر حقیقی می گردند، تأکید می کند. آنچه سبب تمایز ژئوتوریسم از دیگر انواع توریسم پایدار می گردد، تمرکز ژئوتوریسم برای حفظ ماهیت جغرافیایی مکان است. این تعریف به جای تأکید بر بعد خاص از تجربه سفر چون محیط زیست، جامعه یا فرهنگ، ابعاد گوناگون سفر را بیان می کند و مزایای متعددی را برای گردشگران و مقصد به همراه دارد؛ چراکه سبب ارائه تجربه مطلوب و حفظ کیفیت های منحصر به فرد مقصد می گردد. ژئوتوریسم با تأکید بر ویژگی های متمایز مقصد، می تواند توریسمی را ارائه نماید که هویت منطقه را تحت حمایت و حفاظت قرار داده و سبب ارائه تجربه حقیقی سفر گردد.

ژئوتوریسم از تعاریف اولیه توسعه پایدار، توریسم پایدار و اکوتوریسم شکل گرفته است. وجه تمایز ژئوتوریسم از اکوتوریسم، تمرکز ژئوریسم بر ماهیت جغرافیایی منطقه می باشد. بسیاری از تعاریف اکوتوریسم، این نوع توریسم را به مناطق طبیعی یا حفاظت شده محدود می نمایند. در تعریف ارائه شده در این زمینه، اکوتوریسم شامل بازدید و سفر از مناطق حفاظت شده و اکوتوریست به عنوان فردی تعریف شده که خواهان تجربه سفر به مناطق طبیعی نسبتاً کم ازدحام است.

این دو تعریف، بر مناطق تحت حفاظت یا مناطق طبیعی کم ازدحام متمرکز می باشند؛ درحالی که در تعاریف ژئوتوریسم، این نوع گردشگری به مناطق خاص محدود نمی گردد. در تعاریف ارائه شده در مورد اکوتوریسم، سه ویژگی مهم وجود دارد:

• توافق کاملی در مورد اجزا و عناصر تشکیل دهنده اکوتوریسم وجود ندارد.
• اغلب تعاریف، اکوتوریسم را به مناطق طبیعی یا حفاظت شده، محدود می نمایند.
• در تعاریف اکوتوریسم، پایداری عمدتاً با تأکید بر محیط زیست مطرح می گردد. از این جهت اکوتوریسم متفاوت از ژئوتوریسم است و پایداری در حوزه ها و مناطق گوناگون محل تعامل بشر با محیط را مورد تأکید قرار می دهد.

45 درصد در از تعاریف اکوتوریسم به ذکر این نکته می پردازند که اکوتوریسم بایستی در مناطق طبیعی صورت گیرد. 50 درصد از این تعاریف، استناد یا اشاره ای به فرهنگ نشده؛ این امر نشان می دهد که در مورد تعاریف اکوتوریسم توافق وجود ندارد و حداقل بر اساس 50 درصد از این تعاریف، اختلافات عمده ای میان اکوتوریسم و ژئوتوریسم مشاهده می گردد. در حالت کلی ژئوتوریسم شامل محیط زیست، فرهنگ، زیبایی شناسی و آثار بر جای مانده از گذشته است؛ در حالی که اکوتوریسم، نخست مبتنی بر طبیعت و ثانیاً مبتنی بر یاد گیری و ثالثاً مبتنی بر پایداری می باشد.

می توان به جای بحث در مورد تفاوت های میان اکوتوریسم و ژئوتوریسم، اکوتوریسم را شکل کلی و جامعی از توریسم پایدار دانست که موضوعاتی را از دیگر انواع توریسم پایدار، چون توریسم روستایی، توریسم میراث فرهنگی، توریسم مبتنی بر جوامع، توریسم حامی فقرا و اکوتوریسم را در بر می گیرد.

اکوتوریسم سبب شکل گیری تمایل برای شناخت مناطق طبیعی بکر، بدون برجای گذاشتن تأثیرات منفی بر آنها است. تمایل برای تجربه و شناخت میراث فرهنگی منحصر به فرد و نگرانی نسبت به رفاه ساکنین محلی بر گرفته از اکوتوریسم، توریسم روستایی یکپارچه توریسم حامی فقرا و توریسم مبتنی بر جوامع می باشد.

بر اساس تعاریف، تمامی مسافران ژئوتوریسم، اکوتوریست نیز هستند؛ چراکه نگران حفظ محیط زیست منطقه می باشند. ژئوتوریسم به جای محدود شدن به مناطق حفاظت شده(مانند اکوتوریسم)، به منحصر به فرد بودن ویژگی های جغرافیایی مقصد تأکید می کند.

مهمترین تأکید ژئوتوریسم، حفظ جاذبه های مقصد (ازجمله میادین نبرد، پارک های ملی، خرید، آداب و رسوم، انواع غذاها، تأسیسات اقامتی و هرآنچه باعث متمایز بودن مقصد می گردد) برای مقیمان و گردشگران است.

بوید دربحث توریسم میراث فرهنگی، بر ناتوانی اکوتوریسم، توریسم فرهنگی و دیگر بخش های گردشگری برای درک ماهیت جوامع توریسم واقعاً پایدار تأکید کرده است. وی در مقاله خود، به ارائه طیفی از انواع گوناگون گردشگری مبتنی بر اماکن پرداخت و بر اساس نوع محیط، مناظر و نوع جاذبه ها، آن را به انواع گوناگون تقسیم بندی نمود. طیف توریسم میراث بوید، نه تنها نشان می دهد که توریسم میراث فرهنگی، اکوتوریسم، توریسم فرهنگی و توریسم شهری را در بر می گیرد، بلکه بر ضرورت ارائه تعریف کلی تر که به محیط هایی چون شهری، طبیعی یا روستایی محدود نگردد، تأکید می کند. ژئوتوریسم، تعریف کلی تر و جامع تری از توریسم پایدار را ارائه می کند. اکوتوریسم و دیگر انواع توریسم پایدار به تمایل کسب تجربه حقیقی، در کنار حفظ مقصد اشاره نمی نمایند. طیف گردشگری بوید، نشانگر محدودیت تمرکز بسیاری از انواع گردشگری است؛ به عنوان مثال، بسیاری از تعاریف سابق اکوتوریسم و طیف گردشگری بوید، اکوتوریسم را به گردشگری در مناطق بکر و تحت حفاظت محدود می نمایند. توریسم فرهنگی، طبیعی و شهری در بخش ژئوتوریسم قرار می گیرد.

تعاریف ژئوتوریسم حدود و مرزهای اکوتوریسم، توریسم فرهنگی و توریسم میراث فرهنگی را که در طیف توریسم میراث فرهنگی بوید نشان داده شده، تغییر داده و توریسم را در محل تعامل انسان و محیط زیست متمرکز می کند. تعاریف ارائه شده از ژئوتوریسم بسیار کلی و جامع است و توریسم در تمامی مناطق را در بر می گیرد، البته تا زمانی که تأکید و تمرکز گردشگری، حفظ و ارتقای محیط محلی، فرهنگ، میراث، آثار هنری و رفاه جامعه محلی باشد.

نمونه هایی از جاذبه های ژئوتوریستی که در تعاریف اکوتوریسم، مد نظر قرار نمی گیرند، شامل میادین نبرد و تاریخی، فستیوال ها، بناهای تاریخی، مراکز شهری زیبا و دیگر اماکن مهم فرهنگی می باشند.

از آنجایی که تعاریف اکوتوریسم، فقط به طبیعت محدود می گردد، با ترک منطقه حفاظت شده یا تغییر در نوع فعالیت ها، نمی توان گردشگری را اکوتوریسم قلمداد نمود، از این رو زمانی که فردی به طی جهت هر چند محدود با اتوبوس یا سرو غذا در رستوران محلی و یا خرید از بازارهای محلی اقدام می کند، از محدوده اکوتوریسم خارج شده و ژئوتوریست تلقی می گردد. اگرچه محیط زیست، بخش مهمی از ژئوتوریسم می باشد، اما این نوع گردشگری ماهیتی کلی نگر دارد و تمامی ویژگی هایی را نیز که موجب منحصر به فرد نمودن منطقه خاص شده، در بر می گیرد.

نویسنده: رامین اسدی